Risicoparagraaf

Een ziekenhuis heeft met vele risico’s te maken. In deze paragraaf lichten wij de belangrijkste risico’s van het Rode Kruis Ziekenhuis toe en noemen we kort de bijbehorende beheersingsmaatregelen.

Pro-actief, behoedzaam, bewust.

Personeelstekort kan leiden tot sluiting van kritische onderdelen van het ziekenhuis
Beheersmaatregel: RKZ is actief met het opleiden van zorgpersoneel in regionaal verband. Daarnaast wordt veel aandacht gegeven aan personeel om dit aan het ziekenhuis te binden. De kleinschaligheid van de organisatie (menselijke maat) is hierbij behulpzaam. Verzuim in de zorg is vaak hoog, zeker tijdens de corona-epidemie. RKZ voert een actief re-integratiebeleid en heeft een lager dan gemiddeld ziekteverzuim .

Verzuim in de zorg is hoog
Beheersmaatregel: RKZ voert een actief re-integratiebeleid en heeft een lager dan gemiddeld ziekteverzuim.

Uitvallen gebouwtechniek en nutsvoorzieningen (‘gas, water, licht’, data)
De noodstroomvoorziening is kwetsbaar
Beheersmaatregel: De plannen voor (ver)nieuwbouw nemen concreet vorm aan. Volgens planning wordt in 2024 een nieuwbouwdeel voor spoed, beeldvormende techniek en operaties in gebruik genomen. De renovatie zal rond 2028 zijn afgerond. Voorzieningen worden periodiek getest, maar gezien de leeftijd van gebouwtechniek is komende jaren een grotere aandacht voor risico’s nodig dan we gewend waren.

Informatiebeveiliging: ook ziekenhuizen zijn kwetsbaar voor informatielekken en internetcriminaliteit
Gijzelsoftware kan de hele organisatie platleggen
Beheersmaatregel: Er worden signalerings- en detectietechnieken ingezet om het bedrijfsnetwerk te beschermen tegen ongeautoriseerde toegang en verdachte activiteiten. RKZ voert regelmatig audits uit om te toetsen of de beveiliging op orde is en werkt aan NEN 7510-accreditatie. Er is o.a. een periodieke penetratietest (‘ethical hack’).

Strategische risico’s
Het grootste strategisch risico voor RKZ is verwijdering van zorgverzekeraars. Een constructieve relatie is noodzakelijk gezien de investeringen die nodig zijn om het ziekenhuis weer klaar voor de toekomst te maken.
Beheersmaatregel: We werken actief aan een goede relatie door transparant te zijn en mee te werken aan doelstellingen van verzekeraars (maatschappelijke kosten beteugelen, beschikbaarheid borgen).

Beheersmaatregel: RKZ heeft met zorgverzekeraars contracten afgesloten voor de periode 2023-2025, waarin ook een zekere mate van budgetgarantie is opgenomen. Er zijn landelijk afspraken om ziekenhuizen zowel zorginhoudelijk als bedrijfseconomisch te ondersteunen en op te schalen tijdens een pandemie. Er is in ROAZ-verband geoefend met een ‘zwart scenario’ indien ziekenhuizen niet meer in staat zijn zorg te verlenen voor acuut bedreigde patiënten.

Operationele risico’s
Calamiteiten hebben grote impact op patiënten maar kunnen ook het ziekenhuis grote schade (reputatie, claims) aanrichten. Calamiteiten zijn vaak het gevolg van slechte communicatie of niet goed functionerende of niet goed gebruikte medische techniek.
Beheersmaatregel: RKZ cultiveert ‘leren en verbeteren’, onder andere met een geaccrediteerd kwaliteitssysteem en regelmatige audits. Het programma ‘zichtbare kwaliteit’ draagt bij aan deze cultuur. Het RKZ heeft het Convenant Medische Techniek geïmplementeerd en toetst of dit in de praktijk ook wordt nagevolgd.

Compliance en Wet- en regelgeving: Algemene Verordening Gegevensbescherming
Beheersmaatregel: RKZ heeft een functionaris gegevensbescherming en een security officer en een privacy officer en maakt medewerkers zeer regelmatig bewust van het risico van datalekken.

Niet correct declareren kan leiden tot naheffingen of zelfs boetes
Beheersmaatregel: RKZ heeft Horizontaal Toezicht in 2023 geimplementeerd, waarbij registratie- en declaratieprocessen zo zijn ingericht dat verzekeraars er ex ante op kunnen vertrouwen dat declaraties rechtmatig en juist zijn.

Bedrijfseconomische risico’s
Ziekenhuizen maken kosten voordat de opbrengsten binnenkomen (dbc’s gedeclareerd kunnen worden). Voldoende liquiditeit is daarom niet vanzelfsprekend.
Beheersmaatregel: RKZ heeft afspraken met verzekeraars over bevoorschotting.

Achterblijvende productie bij gelijkblijvende kosten
In 2023 had het RKZ is er nog altijd een hoger dan gewenst verzuim van eigen personeel.
Beheersmaatregel: er is een ‘productie herstelteam’ actief, waarin een aantal leden van de medische staf, met leidinggevenden, ondersteuning van planning en control, onder voorzitterschap van de RvB, strak op de bal gewerkt wordt aan optimale capaciteitsbenutting.

Fiscaliteit
De wet is onduidelijk over de positie van ziekenhuizen met aandeelhouderschap. Na het faillissement van Slotervaartziekenhuis en IJsselmeerziekenhuizen is RKZ het laatste ziekenhuis met een private eigenaar (andere ziekenhuizen met een BV-structuur hebben een stichting als eigenaar). Voor het RKZ heeft dit geleid tot discussie met de Belastingdienst over het wel of niet hebben van een verplichting om vennootschapsbelasting te betalen.
Beheersmaatregel: Er liep een rechtszaak tussen de belastinginspectie en RKZ over de vraag of VPB verschuldigd is. Het hoger beroep is door RKZ / Swaanswijk verloren, maar er is cassatie aangetekend. In 2023 zijn de statuten nogmaals aangescherpt zodat het risico voor de toekomst als nihil wordt geschat.

Disclaimer

Het management van het RKZ is zich bewust van de risico`s van het moderne zaken doen in een maatschappij waar de afhankelijkheid van mensen en systemen steeds belangrijker is. Ook is het management zich bewust dat, door de snelle (digitale) ontwikkelingen in de huidige maatschappij en ondanks alle ambities om alle impact te voorkomen, het de organisatie en stakeholders niet altijd kan vrijwaren tegen mogelijk negatieve gevolgen van pogingen om de organisatie en zijn stakeholders te raken. Hierin is het RKZ en zijn management niet anders dan andere organisaties die in de huidige markt opereren.